Szczególną kategorię spraw stanowią wypadki śmiertelne. Najczęściej spowodowane są one wypadkiem komunikacyjnym lub wypadkiem przy pracy. Jest to ogromna tragedia dla osób najbliższych ofiary wypadku i w tej sytuacji to właśnie tym osobom przysługuje szereg roszczeń wobec sprawcy wypadku.
Czym jest zadośćuczynienie za śmierć osoby najbliższej?
Możliwość dochodzenia zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej zostało wprowadzona do polskiego Kodeksu cywilnego w 2008 r. wraz z dodaniem § 4 do art. 446 KC. Jest to świadczenie pieniężne przysługujące z tytułu krzywdy po śmierci osoby najbliższej, a więc mające rekompensować wszelkie negatywne przeżycia psychiczne osób najbliższych ofiary wypadku związane z jej tragiczną śmiercią.
Komu przysługuje zadośćuczynienie za śmierć osoby najbliższej?
Przepis art. 446 § 4 zawiera pojęcie „najbliższy członek rodziny zmarłego”. W Kodeksie cywilnym nie znajdziemy jednak odpowiedzi na pytanie kim są konkretnie owi „najbliżsi członkowie rodziny”. Orzecznictwo sądów w sprawach o zadośćuczynienie za śmierć osoby najbliższej wskazuje jednak, iż uprawnione do uzyskania zadośćuczynienia nie są jedynie rodzice po śmierci dzieci oraz dzieci po śmierci rodziców oraz jeden ze współmałżonków po śmierci męża lub żony. Zadośćuczynienie za śmierć osoby najbliższej może również przysługiwać np. rodzeństwu zmarłego, dziadkom lub wnukom a nawet wujowi lub ciotce osoby zmarłej. Decydującym kryterium nie jest formalny stopień pokrewieństwa, lecz faktyczne relacje i więzi pomiędzy osobą zmarłą a osobą dochodzącą zadośćuczynienia, które zostały zerwane na skutek wypadku.
W jakim terminie można wystąpić o zadośćuczynienie za śmierć osoby najbliższej?
Jak już wcześniej wspomniano przepis art. 446 § 4 KC został wprowadzony w 2008 r. Nie oznacza to jednak, że droga do uzyskania zadośćuczynienia za wypadki śmiertelne, które miały miejsce przed 2008 r. jest zamknięta. Wręcz przeciwnie, w takich sytuacjach istnieje możliwość dochodzenia zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej jako zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego na podstawie art. 448 KC. Jedynym ograniczeniem jest okres przedawnienia, który standardowo w przypadku roszczeń odszkodowawczych wynosi 3 lata. Jednakże w przypadku, gdy powstanie szkody jest wynikiem przestępstwa (co ma miejsce w zdecydowanej większości wypadków komunikacyjnych) termin na dochodzenie roszczeń wynosi aż 20 lat! W przypadku zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej na rzecz osoby małoletniej należy pamiętać, że termin przedawnienia nie może upłynąć wcześniej, niż po upływie 2 lat od uzyskania pełnoletności.
Jakich kwot można się domagać tytułem zadośćuczynienia za śmierć?
Jak wynika z przepisu art. 446 § 4 KPC sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego „odpowiednią sumę” tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. A zatem zasądzana kwota zależy od uznania sądu orzekającego w sprawie i jest uzależniona od konkretnych okoliczności faktyczny. Jednak na przestrzeni lat w orzecznictwie sądowym zostały sformułowane pewne kryteria, jakimi sąd oceniając wysokość należnej kwoty zadośćuczynienia powinien się kierować. Najczęściej wymienia się wśród nich: wiek uprawnionego, skalę przeżywanego bólu i cierpień moralnych uprawnionego, wstrząs psychiczny i dramatyzm doznań towarzyszących śmierci, poczucie osamotnienia i pustki, stopień negatywnego wpływu śmierci osoby najbliższej na życie uprawnionego, oparcie w innych osobach bliskich, konieczność leczenia doznanej traumy, wystąpienie zaburzeń psychicznych będących skutkiem nagłego odejścia osoby najbliższej, rola pełniona przez osobę zmarłą w rodzinie, stopień, w jakim pokrzywdzony zaczął odnajdywać się w nowej rzeczywistości oraz rodzaj i intensywność więzi łączącej uprawnionego ze zmarłym.
Kwoty zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej przyznawane przez sądy w sprawach prowadzonych przez Kancelarię Radcy Prawnego Radosława Śliżewskiego dochodziły do kwoty kilkuset tysięcy złotych (śmierć współmałżonka, dzieci lub rodziców). W przypadku śmierci rodzeństwa, wnuków lub dziadków kwoty te zazwyczaj sięgają kilkudziesięciu tysięcy złotych.
W jaki sposób Kancelaria Radcy Prawnego Radosława Śliżewskiego może pomóc uzyskać zadośćuczynienie za śmierć osoby najbliższej?
Kancelaria Radcy Prawnego Radosława Śliżewskiego prowadzi sprawy o zadośćuczynienie za śmierć osoby najbliższej zarówno na etapie postępowania przedsądowego jak i sądowego. Usługi świadczone przez Kancelarię Radcy Prawnego Radosława Śliżewskiego obejmują analizę sprawy i przedstawionej przez Klienta dokumentacji, pomoc w skompletowaniu niezbędnej dokumentacji potwierdzającej zasadność roszczenia, sporządzenie wezwania do zapłaty oraz reprezentację na etapie postępowania przedsądowego, sporządzenie pozwu oraz reprezentację na etapie postępowania przed sądem I i II instancji, prowadzenie negocjacji ugodowych.
Warto dodać, że zazwyczaj kwoty zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej wypłacane przez Towarzystwa Ubezpieczeń są znacznie zaniżone. W niektórych przypadkach następuje zaś w ogóle odmowa przyznania świadczenia. W takich sytuacjach można wystąpić na drogę postępowania sądowego a Kancelaria Radcy Prawnego Radosława Śliżewskiego zapewnia profesjonalną i kompleksową obsługę w tym zakresie.
Odszkodowanie z tytułu znacznego pogorszenia się sytuacji życiowej po śmierci osoby najbliższej jest świadczeniem pieniężnym określonym w art. 446 § 3 KC. Przysługuje ono osobom najbliższym zmarłego, jeżeli w skutek jego śmierci nastąpiły zmiany w ich sytuacji życiowej. Roszczenie to obejmuje nie tylko wymierne straty finansowe związane z pomocą materialną, jakiej zmarły udzielał członkom swojej rodziny, ale też pomoc o charakterze niematerialnym, jak np. pomoc w gospodarstwie domowym, gospodarstwie rolnym, wkład zmarłego rodzica w wychowanie dziecka, itp.
Uprawnione do uzyskania odszkodowania z tytułu znacznego pogorszenia się sytuacji życiowej są osoby najbliższe zmarłego. Podobnie jak w przypadku zadośćuczynienia pojęcie „osoby najbliższej” nie jest konkretnie zdefiniowane. W orzecznictwie sądowym wskazano, iż pod pojęciem bliskości rozumieć należy więzy emocjonalne, a nie prawne, co sprawia, że nawet dalszy krewny może być osobą bliską zmarłemu, jeśli zamieszkiwali wspólnie. Nie jest również wykluczona możliwość dochodzenia odszkodowania z tytułu znacznego pogorszenia się sytuacji życiowej osoby przez osobę pozostającą w nieformalnym związku ze zmarłym.
Przedawnienie roszczenia o odszkodowanie z tytułu znacznego pogorszenia się sytuacji życiowej po śmierci osoby najbliższej wynosi co do zasady 3 lata. Jeżeli powstanie szkody jest wynikiem przestępstwa (co ma miejsce w zdecydowanej większości wypadków komunikacyjnych) termin na dochodzenie roszczeń wynosi 20 lat. Jeżeli uprawnionym do uzyskania odszkodowania jest osoba małoletnia wówczas termin przedawnienia nie może upłynąć wcześniej niż po upływie 2 lat od uzyskania przez nią pełnoletności.
Kancelaria Radcy Prawnego Radosława Śliżewskiego prowadzi sprawy o odszkodowanie z tytułu znacznego pogorszenia się sytuacji życiowej po śmierci osoby najbliższej zarówno na etapie postępowania przedsądowego jak i sądowego. Usługi świadczone przez Kancelarię Radcy Prawnego Radosława Śliżewskiego obejmują analizę sprawy i przedstawionej przez Klienta dokumentacji, pomoc w skompletowaniu niezbędnej dokumentacji potwierdzającej zasadność roszczenia, sporządzenie wezwania do zapłaty oraz reprezentację na etapie postępowania przedsądowego, sporządzenie pozwu oraz reprezentację na etapie postępowania przed sądem I i II instancji, prowadzenie negocjacji ugodowych.
Jeżeli na osobie zmarłej ciążył ustawowy obowiązek alimentacyjny osoba uprawniona do świadczeń alimentacyjnych może domagać się od zobowiązanego zapłaty renty przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego. Tego rodzaju sytuacje dotyczą najczęściej przypadków śmierci na skutek wypadku jednego z rodziców posiadającego małoletnie dzieci, śmierci współmałżonka lub śmierci dorosłego dziecka, które wspierało finansowo rodziców w podeszłym wieku. Wówczas osoby najbliższe zmarłego uprawnione są do uzyskania okresowego świadczenia pieniężnego w postaci renty.
Takiej samej renty mogą żądać inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego. W tym przypadku nie muszą być to nawet członkowie rodziny zmarłego, należy jednak wykazać, że zmarły faktycznie regularnie i dobrowolnie świadczył na ich rzecz pomocą finansową lub też pomagał im w inny sposób.
Wysokość renty uzależniona jest od potrzeb poszkodowanego oraz możliwości majątkowych i zarobkowych zmarłego. Istotne zatem jest wykazanie wszelkich wydatków obejmujących koszy utrzymania osoby uprawnionej do uzyskania renty. Ustalając wysokość renty sąd powinien ocenić hipotetyczne możliwości zarobkowe zmarłego, w szczególności uwzględniając warunki na rynku pracy. W większości przypadków wraz ze wzrostem doświadczenia zawodowego zmarły mógłby liczyć na lepszą pozycję zawodową i wyższe zarobki, które przełożyłyby się na wyższe świadczenia alimentacyjne. Należy brać również pod uwagę takie kryteria jak posiadane przez zmarłego kwalifikacje, doświadczenie zawodowe, itp.
Czas trwania uprawnienia do pobierania renty kończy się zazwyczaj wraz z momentem usamodzielnienia się osoby uprawnionej i uzyskania przez nią zdolności do samodzielnego zarobkowania. W przypadku małoletnich dzieci będzie to zazwyczaj związane z momentem zakończenia nauki i rozpoczęcia pracy zarobkowej. W pozostałych przypadkach renta powinna zostać zasądzona na hipotetyczny okres dalszego życia zmarłego obciążonego obowiązkiem alimentacyjnym.
Kancelaria Radcy Prawnego Radosława Śliżewskiego prowadzi sprawy o rentę po śmierci osoby najbliższej zarówno na etapie postępowania przedsądowego jak i sądowego. Usługi świadczone przez Kancelarię Radcy Prawnego Radosława Śliżewskiego obejmują analizę sprawy i przedstawionej przez Klienta dokumentacji, pomoc w skompletowaniu niezbędnej dokumentacji potwierdzającej zasadność roszczenia, sporządzenie wezwania do zapłaty oraz reprezentację na etapie postępowania przedsądowego, sporządzenie pozwu oraz reprezentację na etapie postępowania przed sądem I i II instancji, prowadzenie negocjacji ugodowych.
Jeżeli na skutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia osoby poszkodowanej w wypadku nastąpiła śmierć tej osoby wówczas zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł.
Koszty leczenia obejmują celowe wydatki, w zakres których wchodzą koszty najszerzej rozumianych dóbr i usług, których nabycie przyczyniło się, a przynajmniej wedle aktualnej wiedzy medycznej mogło przyczynić się do poprawy (niepogarszania czy wolniejszego pogarszania) stanu zdrowia poszkodowanego. W przypadku kosztów pogrzebu powszechnie w orzecznictwie sądowym uznaje się, że obowiązkiem zwrotu objęte są jedynie koszty pogrzebu odbywającego się w sposób możliwie powszechnie przyjęty w środowisku społecznym, w którym funkcjonował za życia zmarły. Przy ustalaniu kwoty, której można żądać jako zwrot kosztów pogrzebu, nie uwzględnia się zasiłku pogrzebowego, który osoba ponosząca te koszty uzyskała z ZUS.
Zwrot kosztów pogrzebu i leczenia osoby zmarłej w wyniku wypadku, przysługuje każdemu kto poniósł te koszty a zatem nie jest istotne czy osoba ta należała do grona osób najbliższych zmarłego lub była spokrewniona ze zmarłym. Roszczenie może przysługiwać nie tylko osobom fizycznym, ale również osobom prawnym lub też jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej.
Przedawnienie roszczeń o zwrot kosztów leczenia oraz kosztów pogrzebu wynosi co do zasady 3 lata. Jeżeli powstanie szkody jest wynikiem przestępstwa (co ma miejsce w zdecydowanej większości wypadków komunikacyjnych) termin na dochodzenie roszczeń wynosi 20 lat.
Kancelaria Radcy Prawnego Radosława Śliżewskiego prowadzi sprawy zwrot kosztów leczenia oraz kosztów pogrzebu zarówno na etapie postępowania przedsądowego jak i sądowego. Usługi świadczone przez Kancelarię Radcy Prawnego Radosława Śliżewskiego obejmują analizę sprawy i przedstawionej przez Klienta dokumentacji, pomoc w skompletowaniu niezbędnej dokumentacji potwierdzającej zasadność roszczenia, sporządzenie wezwania do zapłaty oraz reprezentację na etapie postępowania przedsądowego, sporządzenie pozwu oraz reprezentację na etapie postępowania przed sądem I i II instancji, prowadzenie negocjacji ugodowych.
Niniejszy artykuł nie stanowi porady ani konsultacji prawnej, a informacje w nim zawarte uwzględniają stan prawny aktualny na dzień 24 czerwca 2022 roku.
