Świadczenie kompensacyjne dla poszkodowanych wskutek zdarzenia medycznego – błędu lekarskiego

1. Czym jest zdarzenie medyczne w rozumieniu ustawy?

Ustawodawca precyzyjnie określił warunki, jakie musi spełniać błąd medyczny, by możliwe było uznanie go za zdarzenie medyczne, tj.

1. musi być zaistniałe w trakcie udzielania (np. uszkodzenie organu innego niż operowany) lub w efekcie udzielenia (np. przepisanie pacjentowi leków, na które miał uczulenie i co pacjent ujawnił wobec personelu) bądź zaniechania udzielenia świadczenia zdrowotnego (np. zbyt późna decyzja o rozwiązaniu ciąży drogą cięcia cesarskiego lub ewakuacji płodu po jego wewnątrzmacicznym obumarciu),
2. musi skutkować jednym z trzech rodzajów szkody pacjenta:
   • zakażeniem biologicznym czynnikiem chorobotwórczym (np. wirusem HIV, SARS-CoV-2, WZW, szczepem bakterii szpitalnych),
   • uszkodzeniem ciała (np. usunięciem zdrowego organu zamiast chorego) lub rozstrojem zdrowia (np. trwałe lub przemijające zaburzenia funkcjonowania organizmu wskutek SEPSY – posocznicy),
   • śmiercią pacjenta (np. wskutek wstrząsu krwotocznego po uszkodzeniu tętnicy),
3.  jest wynikiem udzielania świadczenia zdrowotnego niezgodnie z aktualną wiedzą medyczną,
4. z wysokim prawdopodobieństwem skutków można byłoby uniknąć w przypadku udzielenia świadczenia zdrowotnego zgodnie z aktualną wiedzą medyczną albo zastosowania innej dostępnej metody diagnostycznej lub leczniczej

Zdarzeniem medycznym nie jest dające się przewidzieć normalne następstwo zastosowania metody, na którą pacjent wyraził świadomą zgodę.

Powyższa definicja została przyjęta na potrzeby szczególnej regulacji jaką jest ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Oznacza to, że odszkodowanie za błąd medyczny w pozostałych przypadkach możliwe będzie na zasadach ogólnych kodeksu cywilnego.

2. Czym jest świadczenie kompensacyjne?

Świadczenie kompensacyjne jest całościowym odszkodowaniem za skutki zdarzenia medycznego (błędu medycznego), który miał miejsce w szpitalu przy udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (w ramach NFZ).

Zatem o świadczenie kompensacyjne nie można się ubiegać jeśli:

• świadczenie zdrowotne było udzielane prywatnie (za pełną odpłatnością pacjenta),
• świadczenie było finansowane w ramach NFZ, ale nie było świadczeniem szpitalnym (np. świadczenia ambulatoryjne udzielane w Poradniach).

3. Wysokość świadczenia kompensacyjnego za błąd lekarza

Wysokość świadczenia kompensacyjnego z tytułu jednego zdarzenia medycznego w odniesieniu do jednego wnioskodawcy wynosi w przypadku:

1. zakażenia biologicznym czynnikiem chorobotwórczym – od 2000 zł do 200 000 zł;
2. uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia – od 2000 zł do 200 000 zł;
3. śmierci pacjenta – od 20 000 zł do 100 000 zł.

Istotną nowością w przypadku wprowadzonego świadczenia kompensacyjnego jest to, że jego wysokość podlega co roku waloryzacji w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych za okres poprzedniego roku obliczonemu na podstawie średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, z zaokrągleniem do pełnych złotych w górę.

Wpływ na wysokość odszkodowania z tytułu świadczenia kompensacyjnego ma:

1. dla zakażenia biologicznym czynnikiem chorobotwórczym: charakter następstw zdrowotnych oraz stopień dolegliwości wynikających z zakażenia biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, w tym w zakresie uciążliwości leczenia, uszczerbku na zdrowiu oraz pogorszenia jakości życia;
2. dla uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia: charakter następstw zdrowotnych oraz stopień dolegliwości wynikających ze zdarzenia medycznego, w tym w zakresie uciążliwości leczenia, uszczerbku na zdrowiu oraz pogorszenia jakości życia;
3. dla śmierci pacjenta: pozostawanie w związku małżeńskim w chwili śmierci pacjenta, pokrewieństwo, pozostawanie w stosunku przysposobienia, pozostawanie we wspólnym pożyciu oraz wiek osoby uprawnionej oraz wiek zmarłego pacjenta.

Jak wynika z powyższego – wysokość świadczenia zależeć będzie od stopnia doznanej krzywdy i zakresu zwiększonych potrzeb wskutek błędu medycznego – okoliczności te należy w toku postępowania właściwie wykazać, by uzyskać maksymalne kwoty odszkodowania.

Co istotne, świadczenie kompensacyjne pokrywa całość szkody pacjenta doznanej wskutek błędu medycznego. Warunkiem koniecznym przyznania odszkodowania jest złożenie przez wnioskodawcę oświadczenia o przyjęciu świadczenia, co jest równoznaczne ze zrzeczeniem się przez wnioskodawcę wszelkich roszczeń o odszkodowanie, rentę oraz zadośćuczynienie pieniężne mogących wynikać ze zdarzenia medycznego w zakresie szkód, które ujawniły się do dnia złożenia wniosku. Oznacza to, że po złożeniu oświadczenia o przyjęciu świadczenia wnioskodawca bezpowrotnie utraci możliwość ubiegania się o odszkodowanie przewyższające ww. kwoty!

4. Od kiedy należy się świadczenie kompensacyjne za błąd medyczny?

Świadczenie kompensacyjne za tzw. zakażenie szpitalne (zakażenie biologicznym czynnikiem chorobotwórczym), uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia albo śmierć pacjenta może być przyznane w odniesieniu do zdarzenia medycznego, które miało miejsce po dniu 05 września 2023 roku.

Oznacza to, że z nowej formy odszkodowania mogą skorzystać pacjenci, którzy w wyniku błędu medycznego doznali szkody w dniu 06 września 2023 roku lub później. Ustawa dopuszcza także możliwość ubiegania się o przyznanie świadczenia przez pacjenta, gdy wprawdzie zdarzenie medyczne miało miejsce przed tą datą, jeśli pacjent dowiedział się o zaistnieniu tego zdarzenia lub jego skutkach po dniu 05 września 2023 roku.

Informację o terminie w jakim należy zgłosić wniosek o wypłatę świadczenia kompensacyjnego można znaleźć w dalszej części artykułu – zob. 6. Jak uzyskać świadczenie kompensacyjne?

5. Kto może uzyskać świadczenie kompensacyjne za zdarzenie medyczne?

O tym kto uzyska odszkodowanie ze świadczenia kompensacyjnego za zdarzenie medyczne decyduje okoliczność czy pacjent przeżył skutki błędu medycznego czy też nie.

Zatem w sytuacji, gdy pacjent żyje to za zakażenie biologicznym czynnikiem chorobotwórczym lub uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia osobą uprawnioną do świadczenia kompensacyjnego będzie wyłącznie pacjent.

Natomiast w przypadku, gdy skutki błędu medycznego były tak doniosłe, że pacjent zmarł, wówczas świadczenie kompensacyjne przysługuje:

• krewnemu pierwszego stopnia – rodzicom i dzieciom zmarłego pacjenta, tj. ojcu, matce, synowi, córce,
• niepozostającemu w separacji małżonkowi,
• osobie pozostającej w stosunku przysposobienia,
• osobie pozostającej z pacjentem we wspólnym pożyciu.

Co ważne, z wnioskiem o przyznanie świadczenia kompensacyjnego nie można wystąpić jeśli:

1. prawomocnie osądzono sprawę o odszkodowanie, rentę lub zadośćuczynienie;
2. toczy się postępowanie cywilne w sprawie o odszkodowanie, rentę lub zadośćuczynienie;
3. wnioskodawca uzyskał odszkodowanie, rentę lub zadośćuczynienie od osoby odpowiedzialnej za szkodę, w tym z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej;
4. sąd orzekł na rzecz wnioskodawcy obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo nawiązkę.

6. Jak uzyskać świadczenie kompensacyjne?

Postępowanie w sprawie o przyznanie świadczenia kompensacyjnego inicjuje wniosek osoby uprawnionej – zob. 5 Kto może uzyskać świadczenie kompensacyjne za zdarzenie medyczne.

Wniosek należy złożyć do Rzecznika Praw Pacjenta w terminie 1 roku od dnia, w którym wnioskodawca dowiedział się o zakażeniu biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzeniu ciała lub rozstroju zdrowia albo śmierci pacjenta, jednakże termin ten nie może być dłuższy niż 3 lata od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie medyczne.

Złożenie wniosku podlega opłacie w wysokości 300 zł, która podlega zwrotowi w przypadku przyznania świadczenia kompensacyjnego. Co ważne, opłata podlega corocznej waloryzacji, zatem przed uiszczeniem należy ustalić jej aktualną wysokość. Opłatę uiszcza się na rachunek bankowy Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych.

Sama treść wniosku o świadczenie kompensacyjne jest skomplikowana, a elementy konieczne zostały określone we właściwych aktach prawnych. Przede wszystkim wniosek musi zawierać:

1. dane wnioskodawcy – imię i nazwisko, numer PESEL, adres korespondencyjny, numer telefonu lub adres poczty elektronicznej, jeżeli wnioskodawca je posiada, a w przypadku śmierci pacjenta także jego dane, w tym PESEL,
2. wskazanie pokrewieństwa ze zmarłym pacjentem (jeśli wniosek dotyczy tej sytuacji),
3. wskazanie, czy przedmiotem wniosku jest zakażenie biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia albo śmierć pacjenta;
4. oznaczenie podmiotu wykonującego działalność leczniczą prowadzącego szpital, z którego działalnością wiąże się wniosek i zdarzenie medyczne;
5. datę, w której wnioskodawca dowiedział się o zdarzeniu medycznym;
6. uzasadnienie wniosku, w tym w szczególności wskazanie faktów, na których wniosek jest oparty, co niewątpliwie wymaga wiedzy specjalistycznej i prawnej, by prawidłowo wykazać związek przyczynowo skutkowy;
7. numer rachunku bankowego, na który ma być przekazane świadczenie kompensacyjne.

Do wniosku należy dołączyć także następujące dokumenty – załączniki:

1. kopię posiadanej dokumentacji medycznej oraz innych dokumentów potwierdzających opisany stan faktyczny albo szczegółową informację o braku takich dokumentów;
2. dokumenty potwierdzające, że wnioskodawca jest osobą uprawnioną do złożenia wniosku (jeżeli dotyczy);
3. potwierdzenie wniesienia opłaty od wniosku o świadczenie kompensacyjne;
4. oświadczenia, że:
   • w sprawie objętej wnioskiem nie toczy się lub nie zostało prawomocnie zakończone postępowanie cywilne w sprawie o odszkodowanie, rentę lub zadośćuczynienie;
   • wnioskodawca nie uzyskał odszkodowania, renty lub zadośćuczynienia od osoby odpowiedzialnej za szkodę, w tym z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej;
   • sąd nie orzekł na rzecz wnioskodawcy obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo nawiązki,
5. oświadczenie dotyczącego odpowiedzialności karnej – klauzula „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”

Istotnym atutem postępowania w przedmiocie świadczenia kompensacyjnego za błąd medyczny ma być jego szybkość, bowiem ustawa przewiduje 3 miesięczny termin na wydanie przez Rzecznika Praw Pacjentów decyzji w przedmiocie odmowy lub przyznania świadczenia. W praktyce jednak należy spodziewać się, że postępowania będą trwały znacznie dłużej z tej przyczyny, że bieg terminu wydania decyzji ulega wstrzymaniu do czasu przedłożenia niezbędnych informacji, wyjaśnień lub dokumentów na żądanie Rzecznika.

Kancelaria Radcy Prawnego Radosława Śliżewskiego w Lublinie

Kancelaria RS Prawnik skutecznie reprezentuje klientów w sprawach o odszkodowanie, zadośćuczynienie i rentę za szkody powstałe w wyniku zdarzeń losowych oraz błędów medycznych, czy naruszeń praw pacjentów.

Dysponujemy dostępem do specjalistów, którzy podejmują się fachowej analizy spraw pod kątem medycznym, przez co potrafimy doradzić optymalne rozwiązania procesowe, uzyskujemy bardzo wysoką skuteczność w prowadzonych sprawach oraz wysokie kwoty odszkodowań dla naszych klientów.

Zachęcamy do kontaktu, celem konsultacji Państwa sprawy i uzyskania szczegółowych informacji o tym jak wygląda współpraca z naszą kancelarią i w czym możemy Państwu pomóc.